De Smart City ambities van Amsterdam en hoe ziet de toekomst van een slimme stad eruit?

Wat is de toekomst van de stad? En welke ontwikkelingen kunnen we verwachten? We vragen het Vincent Lau manager digitalisering, verkeer en openbare ruimte van de gemeente Amsterdam. Hoe kijkt hij naar de term ‘Smart City’ en hoe staat het met de Smart City ambitie van ‘zijn’ stad? 

Welke ontwikkelingen spelen er wat betreft de mobiliteit van een stad?
“Dat is een complexe vraag. Veel ontwikkelingen staan namelijk nog in de kinderschoenen. Daarnaast hebben we te maken met verschillende uitdagingen. Zo wordt de mate waarin we kunnen bijdragen aan de ‘green deal’ een steeds grotere prioriteit. Dat betekent automatisch minder verkeer en meer regulering in de stad. Maar hier speelt het maatschappelijk draagvlak ook een grote rol in. In Londen kwam bijvoorbeeld veel weerstand tegen de ‘Ultra Low Emmission Zones ’. Ik ben ervan overtuigd dat zodra de gevolgen van klimaatveranderingen tastbaarder worden, dat deze en vergelijkbare maatregelen sneller worden geaccepteerd. 

De tweede belangrijke ontwikkeling is AI en zelfrijdend vervoer. Het is nog de vraag hoe snel dit volwassen wordt en hoe we daar als overheid mee omgaan. Welke restricties komen er bijvoorbeeld? We hebben het in Amerika al zien mislukken in Boston, maar in San Francisco lijkt het erop dat zelfrijdend vervoer zich daar snel gaat ontwikkelen. Aan de hand van dergelijke casussen wordt het steeds duidelijker wat deze innovatie precies voor steden betekent.”

Amsterdam wil een Smart City zijn, maar wel altijd met privacy en beveiliging op nummer één.

Dit alles hangt samen met de donut-economie, een sociaal-economische theorie waarbij een balans tussen ecologische en sociale aspecten het uitgangspunt is. Dit is ook in lijn met de koers die centraal staat bij ons: ecologisch veilig, sociaal rechtvaardig en uitvoerbaar.

In hoeverre is er in Amsterdam sprake van een ‘Smart City ambitie’?
“Laat ik starten met de betekenis van een Smart City. Het is een soort kreet geworden, zonder een eenduidige betekenis. Wat voor mij centraal staat is dat ‘smart’ of digitalisering altijd ten dienste staat van iets. In het geval van een stad is dat de bewoner, ondernemer en de bezoeker. Digitaliseren om het digitaliseren is een grote valkuil. Hoe het wel moet? Dat is verantwoord digitaliseren. Focus op wat je wil bereiken en gebruik digitalisering als een middel. En dan zeg ik: ja, Amsterdam wil een Smart City zijn, maar wel altijd met privacy en beveiliging op nummer één.

Dit alles hangt samen met de donut-economie, een sociaal-economische theorie waarbij een balans tussen ecologische en sociale aspecten het uitgangspunt is. Dit is ook in lijn met de koers die centraal staat bij ons: ecologisch veilig, sociaal rechtvaardig en uitvoerbaar. We kijken steeds meer hoe we verschillende domeinen, bijvoorbeeld mobiliteit en de openbare ruimte, als één domein kunnen behandelen. In een drukke stad als Amsterdam is dit ook wel nodig: ieder gebruik van openbare ruimte zit een ander gebruik in de weg. Waar een terras is, is geen weg. En waar een weg is, is geen parkeerplaats. Je moet dus bewuste keuzes maken en het grote geheel overzien. De functies van de openbare ruimte, zoals ontmoeten, verplaatsen, parkeren en recreëren, moeten we allemaal een plek kunnen geven en niet meer los van elkaar zien. Digitalisering en ons instrumentarium moeten ten dienste staan van dit soort vraagstukken.”

Welke technologieën en andere ontwikkelingen spelen momenteel een belangrijke rol in de ontwikkeling van slimme steden?
“Digitalisering moet dus een doel hebben. Een van die doelen is het bereiken van de juiste groep mensen. En daar spelen interessante ontwikkelingen. Zo hebben matrixborden steeds minder effect als informatievoorziening. De jonge generaties raadplegen immers hun dashboard of telefoon. Wil je in de processen van jonge personen komen, dan moet dat via hun belevingswereld. Je kunt je bijvoorbeeld al abonneren op een SMS-dienst over de A12. Dat soort ontwikkelingen komen straks in een stroomversnelling. 

Ook is het interessant om te kijken hoe we mensen kunnen bereiken via apps die ze al gebruiken, zoals Google Maps. Hieromheen zijn er nu ook ontwikkelingen binnen de Europese wet- en regelgeving. Vanaf 2025 zijn dergelijke apps volgens de ‘RTTI Verordering’’ (Wat onderdeel is van de ITS directive) verplicht om informatie vanuit overheden mee te nemen. Daarnaast worden social media steeds vaker ingezet als informatievoorziening of juist als bron. Zo hebben we tijdens Koningsdag op basis van Google- en Facebook-data een Instagram-bericht uitgestuurd om bezoekersstromen te managen. Bezoekers van een evenement in de RAI werden op basis van hun locatie getarget en kregen een alternatieve looproute aangeboden. Met succes! Daarnaast is Twitter (nu X) tijdens Koningsdag weleens ingezet als bron: wat werd er gezegd over de sfeer en veiligheid en hoe kunnen we hierop acteren? Belangrijk hierbij is om te vermelden dat Amsterdam hier zeer prudent omgaat met privacy. De werkelijke persoonsinformatie is voor Amsterdam niet toegankelijk. Zij gebruikt derde partijen om er voor te zorgen dat de juiste personen dit bericht ontvangen.

Een ander voorbeeld zijn de sensoren die voetgangersstroom bij ‘hotspots’ zoals de Wallen in kaart brengen. Op basis van deze informatie wordt bijvoorbeeld een host gestuurd of een weg afgesloten. De vervolgstap is om toe te werken naar standaardisatie van dergelijke informatie. Kunnen we op bepaalde plekken en op bepaalde momenten een standaard drukte benoemen? Het doel is uiteindelijk om onprettige of onveilige situaties voor te zijn en een proactieve aanpak te hebben.”

“Een van de uitdagingen is de hoeveelheid data waar we mee te maken hebben. Hoe interpreteer je al deze informatie op de juiste manier? Een tool maken is één, maar gegevens onttrekken en vertalen naar een beslissing is een heel ander verhaal. Een belangrijk aandachtspunt dus.

Een belangrijk aspect van slimme steden is het verzamelen en analyseren van gegevens. Wat zijn uitdagingen en kansen op dit gebied?
“Een van de uitdagingen is de hoeveelheid data waar we mee te maken hebben. Hoe interpreteer je al deze informatie op de juiste manier? Een tool maken is één, maar gegevens onttrekken en vertalen naar een beslissing is een heel ander verhaal. Een belangrijk aandachtspunt dus.

Ik zie veel kansen in AI, dat zich meer en meer ontwikkelt. Hierdoor kunnen we steeds beter voorspellen en proactief handelen. Inmiddels kunnen we op basis van bezettingsgraden van het openbaar vervoer en andere tellingen, zoals de drukte op straat, ongeveer een kwartier vooruit maatregelen treffen als dat nodig blijkt uit deze gecombineerde datasets.” 

Wat is de rol van samenwerking tussen verschillende belanghebbenden, zoals overheidsinstanties, bedrijven en academische instellingen, bij het realiseren van succesvolle slimme steden?
“Samenwerking is wat mij betreft heel waardevol. Wij werken bijvoorbeeld samen met TNO, TU Delft en Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions. Maar ik zie nog meer kansen. Er is bijvoorbeeld nog een rol voor het bedrijfsleven weggelegd wat mij betreft. De innovatiekracht van deze groep blijft vooralsnog achter, omdat zij enkel oplossingen bieden voor problemen waar anderen, zoals overheden, mee komen. Dit gaat voorbij aan innovatie, helemaal als je er nog een verdienmodel bij optelt. Die dynamiek moet dus anders.

Daarnaast denk ik dat overheden digitalisering nog serieuzer moeten nemen en moeten zien als een onderwerp dat de hele organisatie aangaat. Data en het ontsluiten daarvan is een van de core businesses van een overheid. Behandel dat dan ook zo.”

Ik zie veel kansen in AI, dat zich meer en meer ontwikkelt. Hierdoor kunnen we steeds beter voorspellen en proactief handelen. Inmiddels kunnen we op basis van bezettingsgraden van het openbaar vervoer en andere tellingen, zoals de drukte op straat, ongeveer een kwartier vooruit maatregelen treffen als dat nodig blijkt uit deze gecombineerde datasets.” 

Een veilige en leefbare stad dankzij data
Een stad veilig, duurzaam en kwalitatief maken op basis van beschikbare data. Dat is een Smart City. Door meer dan 25 jaar ervaring met bedrijfskritische systemen, gecombineerd met specifieke kennis van Traffic Management, staan onze experts klaar om van uw vraagstuk een oplossing te maken. Hierbij is systeemintegratie onze kracht, met als einddoel efficiënte, overzichtelijke en veilige IT. Voor nu en de toekomst.

Wilt u uw data beter gebruiken om een stedelijke omgeving te beheren en besturen? Lees meer over onze Smart City-scan, neem contact op met onze experts.